Trong đời sống con người, từ rất lâu, âm nhạc đã chứng tỏ được tầm ảnh hưởng rất lớn mạnh của nó đối với mọi tầng lớp cũng như tuổi tác, không phẩn biệt mầu da hay chủng tộc. Âm nhạc đã đi sát với con người trong mọi hoàn cảnh cũng như ở mọi cảm xúc thường ngày, và trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu. Trong phạm vi tôn giáo, âm nhạc cũng được coi như một phương tiện cần thiết để giúp con người dễ dàng đến gần với đời sống tâm linh, tùy theo tôn giáo hay phương pháp tu hành mà con người hướng tâm hồn tới. Những bài thánh ca Công Giáo, những nhạc phẩm mang mầu sắc Phật Giáo đã cho chúng ta biết được vai trò quan trọng của âm nhạc về mặt tinh thần. Qua bài viết này, mời quí vị đi vào thế giới âm nhạc của một phái Thiền, hiện được biết đến dưới tên Hội Vô Vi, đã dùng âm nhạc như một phương tiện được coi là hữu hiệu nhằm đưa con người đến việc tự cải hóa bằng những khúc Thiền Ca. Trong khi hầu hết những nhạc phẩm Việt Nam mang tính cách tôn giáo như Công Giáo hoặc Phật Giáo có những nội dung hướng về đấng Tối Cao với những lời ngợi khen hoặc cầu nguyện thì nội dung những nhạc phẩm của phái Thiền Vô Vi hướng về con người, để họ theo đó sẽ cảm thấy dễ dàng hơn trong việc khai tâm, mở trí như người sáng lập ra phái Thiền này đã thể hiện qua những bài thơ hoặc ý đạo của mình được phổ thành nhạc, dưới nhiều thể loại. Người sáng lập ra tổ chức bất vụ lợi Hội Vô Vi là thiền sư Lương Sĩ Hằng, được các bản đạo gọi bằng tên thân mật là Thầy Tám Thiền.

Thiền Sư Lương Sĩ Hằng tức Thầy Tám Thiền năm nay được đúng 81 tuổi vào ngày 13 tháng 11 tới đây. Ông đã đề ra phương pháp tu thiền này từ hàng chục năm qua, cho đến nay đã được nhiều người trên khắp thế giới thực hành. Phương pháp này có mục đích mang lại cho người thực hành có được một sức khỏe tốt cùng một đời sống tinh thần tốt đẹp hơn với phương pháp được gọi dưới tên chính thức là Pháp Lý Vô Vi Khoa Học Huyền Bí Phật Pháp, mang nhiều ảnh hưởng Phật Giáo. Tuy nhận thấy những bài thuyết giảng hoặc những bài thơ có tính cách giáo huấn của mình nhằm vào việc cải hóa để khai thông, mở trí con người đã có được khả năng thuyết phục những người mang cùng ý hướng, nhưng thiền sư Lương Sĩ Hằng và những bản đạo trong ban quản trị Hội Vô Vi nhận thấy cần phải có một phương tiện khác hữu hiệu hơn nữa để bổ sung vào việc phổ biến Pháp Lý Vô Vi Khoa Học Huyền Bí Phật Pháp. Nếu chỉ đặt trọng tâm vào những lời thuyết giảng hoặc cách phổ biến qua sách vở thì sự khô khan trong ngôn từ hay chữ viết khó có thể tạo được sự cảm nhận nơi người nghe hay đọc. Cuối cùng, âm nhạc đã được Hội Vô Vi lựa chọn làm phương cách phổ biến đến những người mà họ cho là chưa được khai thông trí đạo và còn đầy rẫy lòng tham, sân, si trong cuộc sống. Như vậy, một lần nữa , âm nhạc đã chứng tỏ được vai trò quan trọng của nó. Phần khác, dựa trên vấn đề tâm lý, vị thiền sư sinh quán tại Qui Nhơn này đã cho rằng “ vì người đời họ thích vui cho nên mình phải dùng âm nhạc và tổ chức những chương trình ca nhạc để họ thấy vui và nhất là giúp họ có cơ hội nghe được lý đạo để thức tâm”. Thiền Sư Lương Sĩ Hằng đã sáng tác nhiều bài thơ với nội dung hướng về sự cải hóa con người, một số lớn những bài thơ này đã được những nhạc sĩ nổi tiếng phổ thành nhạc dưới nhiễu thể loại như cổ nhạc, tân nhạc, dân ca, chèo cổ, vv... Những hình thức âm nhạc này từ nhiều năm nay đã được đưa vào những chương trình ca, vũ nhạc kịch của Hội Vô Vi, và sau đó được đưa vào video và CD, phổ biến khắp nơi trên thế giới. Theo một số người trong ban điều hành Hội Vô Vi cho biết, từ khi âm nhạc được dùng làm phương tiện quảng bá cho Pháp Lý Vô Vi Khoa Học Huyền Bí Phật Pháp thì số người tu theo phương pháp này càng ngày càng nhiều, với những thiền viện được thành lập tại nhiều nơi trên thế giới.

Chương trình Thiền Ca Vô Vi đầu tiên được diễn ra tại Frankfurt tại Đức vào năm 1996, với sự đóng góp của cặp nghệ sĩ dân ca, dân nhạc Đức Thành và Nguyệt Lan, trước khi họ đến Montreal, Canada định cư hơn một năm sau đó. Khán giả đến với chương trình này chỉ vỏn vẹn vào khoảng 200 người. Qua năm 1996, số người tham dự đã lên đến 1000 trong chương trình Thiền Ca Vô Vi tổ chức tại Paris. Ngoài một số nghệ sĩ đông đảo trình diễn, còn có mặt những tên tuổi lớn như Hữu Phước, Việt Hùng và Phạm Duy trong chương trình này. Nhạc sĩ Phạm Duy sau khi nhận lời phổ nhạc một số bài thơ Thiền cho các giọng ca như Mai Hương, Hương Lan, Duy Quang, Ngọc Bích, Thanh Huyền gửi đến khán giả, đã nhận ra được sự sâu sắc chứa đựng trong đótrong những bài thơ đó. Trong khi Thầy Tám Thiền, tác giả những bài thơ đó đưa ra nhận xét là nhạc Phạm Duy càng nghe càng thấm thía. Tuy nhiên theo ông, cần phải có thời gian để nghe đi, nghe lại nhièu lần mới có thển thấm thía một cách sâu xa được. Với đà đi lên, Hội Vô Vi lại đứng ra tổ chức một chương trình Thiền Ca khác vào năm sau đó. Vào năm 1997, chương trình này mang chủ đề “Sứ Giả Hòa Bình” đã được diễn ra tại Washington, D.C. với số lượng khán giả đông đảo hơn hai năm trước rat nhiều. Qua chương trình này cũng như trong chuyến lưu diễn tại Úc Châu vào năm 1998, những khán giả đến với những bài Thiền Ca ở 3 thành phố Melbourne, Sydney và Perth đã cảm thấy rất thoải mái khi muốn tìm hiểu về phương pháp Vô Vi qua âm nhạc khi thưởng thức những nhạc phẩm được phổ từ thơ hay từ ý đạo của Thầy Tám Thiền của những nhạc sĩ Trần Trịnh, Nhật Ngân, Duy Khánh và Trầm Tử Thiêng.

Từ năm 1999 đến năm 2002, những chương trình Thiền Ca Vô Vi được liên tiếp tổ chức tại nhiều thành phố lớn ở Canada và Hoa Kỳ với những chủ đề khác biệt. Năm 99, chương trình “Anh Và Tôi” được tổ chức tại Toronto, năm 2000, chủ đề “Duyên Lành” tại Philadelphia, năm 2001, chủ đề “Dũng Hành” tại Orlando và năm 2002 vừa qua, chương trình “Khí Giới Tình Thương” đã diễn ra tại thành phố Houston, với sự tham dự của 1800 khán giả. Vào ngày 25 tháng 10 tới đây, một chương trình Thiền Ca qui mô mang chủ đề “Tiếng Trống Đại Đồng” sẽ được tổ chức tại San Jose với sự góp mặt của hàng chục nghệ sĩ đến từ nam California, từ Úc Châu và Canada.

Qua những chương trình này, cùng với những sản phẩm DVD và CD được phát hành, người ta không thể phủ nhận được vai trò của âm nhạc đã giữ một vai trò thật quan trọng, như một phương tiện phổ biến rất có hiệu quả những tư tưởng, đường lối, triết lý hay những phương pháp có phần khô khan và nặng nề , điển hình như những ngôn từ thường được dùng trong những bài thơ hay bài thuyết giảng của Hội Vô Vi như “cảm thông nguyên lý”, “đạo pháp chân hành”, “Khai thông tiến hóa”, “tâm thức, trí khai”, vv...không có thể coi là dễ hiểu đối với những người trẻ tuổi hoặc những người không rành rẽ không am tường nho học hay những danh từ thường dùng trong đạo Phật.

Ngay cả đến những nghệ sĩ, nhiều người đã tỏ ra không được thoải mái cho lắm khi nhận lời trình bày những bài Thiền Ca Vô Vi, như Ái Vân chẳng hạn. Cô đã tỏ bầy những cảm nghĩ của mình như sau:  “ Trước đây khi Ái Vân nghe là sẽ phải hát nhạc tâm linh thì Ái Vân nghĩ là nó sẽ rất là nặng nề, rất là trang nghiêm. Thế nhưng thật sự như quí vị thấy trong những cuốn video do Hội Vô Vi thực hiện thì Ái Vân vẫn được cười, vẫn được hát và vẫn được quậy giống như Ái Vân vẫn trình diễn ở bên ngoài.”. Không những vậy, Ái Vân còn công nhận là qua những lời lẽ của những khúc Thiền Ca cùng sự tiếp xúc với những anh chị em trong hội thì cô cảm thấy ” hình như mình tốt hơn lên được một tí...Mình đỡ nóng giận hơn và mình cảm thấy là mình phải sống cao hơn một chút”.

Cũng như Ái Vân, những nghệ sĩ khác chỉ sau một, hai lần trình bày những nhạc phẩm Thiền, họ đã dứt bỏ được những e ngại ban đầu để diễn tả bằng tất cả cảm xúc những nhạc phẩm phần lớn mang những lời ca có những danh từ trừu tượng ,nghiêng về tâm linh. Được như vậy phần lớn nhờ vào tiết tấu và sự du dương của của âm nhạc mang đến. Chí Tâm, Anh Dũng, Sơn Ca, Thanh Huyền, Linh Tuấn, vv... là những trường hợp điển hình. Riêng Mỹ Huyền,.do những cảm xúc đến từ những bài thơ và ý đạo, đã áp dụng nguyên lý vô vi trong đời sống tình cảm bình thường để tạo thành một bài Thiên Ca mang tựa đề Ai Buồn Hơn Ai do chính cô trình bày. Qua những chương trình Thiền Ca Vô Vi đã được tổ chức, số lượng nghệ sĩ góp mặt trình diễn đã lên tới một con số thật đông đảo. Khởi đầu với những Đức Thành, Nguyệt Lan, Mai Hương, Hương Lan, Duy Quang, Ngọc Bích, Thiên Kim, Hoài Nam. Rồi đến Chí Tâm, Ái Vân, Anh Dũng, Duy Khánh, Thanh Huyền, Sơn Ca, Bùi Thiện, Diễm Liên, Thanh Hà, Mỹ Huyền, Linh Tuấn, Lê Thành, Thanh Thủy, Tuấn Hùng, Công Thành và Lyn, Tú Lan và nhiều nghệ sĩ khác. Ngoài ra cũng phải nhắc đến những nghệ sĩ đã âm thầm đóng góp khả năng trong nghệ thuật hòa âm hay sáng tác của mình cho những ca khúc được trình bày như Hoàng Thi Thi, Phạm Vinh, Châu Phố, Đức Thành, Lương Quốc Định, Mai An, vv...Giọng ngâm dìu dặt và sắc nét của Lệ Ba cũng đã đưa những bài thơ Thiền của Thầy Tám đến gần với người nghe hơn.

Trong khi đó vũ sư Lưu Bình của Montreal đã tận dụng tất cả tài năng mình trong việc xây dựng những tiết mục vũ cùng những nhạc cảnh linh động. Những năm gần đây, trong những chương trình Thiền Ca của Vô Vi còn có sự đóng góp của các nghệ sĩ trẻ thuộc thành phầm sinh viên, học sinh như đoàn vũ Hồng Lạc và nhóm Tiếng Nói Trẻ. Cả hai nhóm này đều đến từ thành phố Toronto là nơi Hội Vô Vi có một số đông bản đạo.

Trong việc đưa âm nhạc vào những bài thơ hoặc ý đạo đến với con người qua những khúc thiền ca được trình bày trên sân khấu hay được đưa vào những sản phẩm audio hay video từ nhiều năm nay, người ta có thể chia Thiền Ca này thành 2 giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất, từ năm 1998 và trước đó, những nhạc phẩm được gọi là Thiền Ca của Hội Vô Vi có thể gọi là còn nặng nề vì bị giới hạn trong ngôn từ hướng về phần đạo của những bài thơ do thiền sư Lương Sĩ Hằng sáng tác. Mặc dù Thiền Ca được thể hiện dưới nhiều thể loại âm nhạc khác nhau, nhưng dù là cổ nhạc, tân nhạc hay dân ca, chèo cổ, vv...những tư tưởng cần phổ biến vẫn chưa đạt được đúng như ý mong muốn.

Nhưng qua đến thời kỳ thứ hai, từ năm 1999 trở đi, đã có một sự thay đổi hoàn toàn trong lãnh vực thiền ca của Hội Vô Vi. Chính xác hơn là kể từ khi nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ vào những năm cuối đời đã rất tích cực góp phần vào việc xây dựng cho dòng nhạc Thiền. Giai đoạn hai của Thiền Ca trong âm nhạc này với sự đóng góp của Hoàng Thi Thơ, cùng một lúc với với điều ông cho là “có cơ duyên” khi đến với thiền ca sẽ được đề cập đến với nhiều chi tiết hơn trong tuần tới.

Trường Kỳ

Trở về trang trước